Een oplettende heer stelde mij vandaag via email een interessante vraag. Hij had onlangs Kennis in beeld (2014) aangeschaft, en een van de afbeeldingen in ‘mijn’ hoofdstuk over tafelmanieren riep bij hem een vraag op. Het betreft het grote middenstuk van het Altaarstuk van het Heilig Sacrament (ontstaan 1458 of 1464-1467) van Dirk Bouts, afbeelding 8.4 in het boek.
Zijn vraag was: “Is het beeld in de nis een anachronisme of stelt dit beeld iemand anders voor dan degene die aan het hoofd van de tafel zit?” Het is in het boek niet goed te zien wie er in de nis boven de deur is afgebeeld. Het zou inderdaad vreemd zijn als er al een beeld van Jezus zou zijn terwijl hij nog aan tafel zit. Natuurlijk is de afbeelding ‘anachronistisch’ omdat het interieur van de kamer volledig vijftiende-eeuws is en niet een weerspiegeling van een kamer uit de eerste helft van de eerste eeuw van onze jaartelling. Misschien hadden de deelnemers aan het avondmaal dan ook niet gezeten, maar aangelegen, zoals op deze afbeelding uit Ravenna:
Gelukkig vond ik een goede resolutie van de afbeelding van het altaarstuk, waardoor het beeld in de nis goed te zien was. Hier staat de oudtestamentische Mozes met zijn stenen tafelen (de tien geboden). De kamer is geheel in de contemporaine stijl van de schilder Dirk Bouts, maar het beeld in de nis is geen anachronisme met betrekking tot de afgebeelde scène.
De vraag paste helemaal in de opzet van Kennis in beeld. Destijds was de opdracht aan de auteurs: zoek een afbeelding die een vraag bij je oproept. Leuk dat er nieuwe vragen komen!
Overigens is de tekst van het hoofdstuk te lezen op Academia.edu. Bovendien heb ik nu ook de afbeeldingen in een apart document erbij gezet.